Babciowe – od kiedy, dla kogo? Informacje na 2024 rok

2024-09-23

Babciowe to jedno z rozwiązań, które pomoże sfinansować opiekę bezpośrednią nad dzieckiem w przypadku zaangażowania babci. Sprawdź, na jakich zasadach jest przyznawane i jakie kryteria trzeba spełnić, aby móc je otrzymać.

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest babciowe, dla kogo jest przeznaczone,
• jakie jeszcze rozwiązania oferuje rząd dla rodziców, którzy chcą wrócić do pracy,
• jak otrzymać babciowe – kiedy wniosek będzie można składać i jak otrzymuje się świadczenie.

Aktywny rodzic 2024 – jakie zmiany wprowadza?

Program „Aktywny rodzic” 2024 wprowadza wiele zmian w świadczeniach, które mogą otrzymać osoby zajmujące się dziećmi. Rozwiązanie to, przez niektórych nazywane jest też „Aktywna mama”. Babciowe to jedno ze świadczeń, które jest związane właśnie z tym programem. Zakłada on, że rodzice lub opiekunowie dziecka w wieku od ukończenia 12. do 35. miesiąca życia będą mogli otrzymać:

• 500 zł w przypadku wyboru opcji „aktywnie w domu”, jeśli rodzice nie zdecydują się na żadne z pozostałych rozwiązań,
• do 1500 zł, jednak nie więcej niż opłata za żłobek, jeśli dziecko do niego uczęszcza, w przypadku wersji „aktywnie w żłobku”,
• do 1500 zł z przeznaczeniem na zapłatę osobie, która sprawuje bezpośrednią opiekę nad dzieckiem, w tym babci zatrudnionej w ramach umowy uaktywniającej.

To właśnie ostatnie z tych rozwiązań znane jest jako babciowe 2024.

Okres przyznawania świadczenia może być wydłużony w przypadku dzieci, które uczęszczają do żłobków. Dotyczy to tych trzylatków, w przypadku których niemożliwe albo utrudnione jest rozpoczęcie edukacji przedszkolnej. Przyczyny takich sytuacji nie zostały jeszcze dokładnie sprecyzowane. W takim przypadku wyjątkowo okres przyznawania świadczenia może być wydłużony do momentu, gdy dziecko skończy 4. rok życia. Warto dodać, że świadczenie w wersji „aktywnie w żłobku” obowiązuje w przypadku, gdy dziecko uczęszcza do:

• żłobka prywatnego lub państwowego,
• klubiku malucha,
• klubu dziecięcego.

Babciowe 2024 – nowe zasady

Warto zacząć od tego, że rodzic, który będzie przyjmował świadczenie, będzie mógł w ciągu jego pobierania wielokrotnie zmieniać formę. Oznacza to, że na okres opieki babci czy niani nad dziećmi możliwe będzie dofinansowanie w formie 1500 zł, po czym będzie można zmienić jego wersję, gdy dziecko trafi pod opiekę żłobka lub zostanie w domu z rodzicem, który z różnych przyczyn zdecyduje się zrezygnować z pracy, czyli pójść na urlop wychowawczy.

Babciowe będzie przyznawane na każde dziecko, również pierwsze – nie będzie tutaj żadnego progu dochodowego. Świadczenie będą mogli pobierać rodzice, którzy mają wyłącznie jedno dziecko.

Zasady przyznania babciowego w wysokości 1500 zł

Podstawą do otrzymania świadczenia w wysokości 1500 zł jest odprowadzanie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, które są opłacane przez świadczeniobiorcę oraz osobę wychowującą z nią dzieci od podstawy wynoszącej łącznie nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia. Zastrzeżeniem jest to, że dla każdego z nich podstawa ta nie może być niższa od:

• 50% minimalnego wynagrodzenia lub
• 30% minimalnego wynagrodzenia w przypadku osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą.

W przypadku osób samotnych podstawa musi wynosić nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia. Warto tutaj rozróżnić przychód a dochód, bo składki są liczone od kwoty brutto, czyli przychodu.

Kiedy świadczenie wynosi 1900 zł?

Są przypadki, w których babciowe 2024 będzie przyznawane na wyższą kwotę 1900 zł. Mowa tutaj o rodzicach i opiekunach, którzy spełniają ogólne kryteria, a dodatkowo opiekują się dzieckiem o specjalnych potrzebach. Zaliczają się do tego dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności, jeśli orzeczenie:

• wskazuje na konieczność stałej opieki,
• wskazuje na konieczność długotrwałej opieki lub pomocy z uwagi na ograniczoną samodzielność,
• wskazuje na konieczność stałego udziału opiekuna w życiu dziecka, zwłaszcza jego procesie leczenia, edukacji oraz rehabilitacji.

Babciowe – dla kogo? Kryteria otrzymania wsparcia

Wbrew nazwie zazwyczaj to nie babcia otrzymuje babciowe. Dla kogo jest to świadczenie? Otrzymać je mogą:

• matka lub ojciec – w przypadku opieki naprzemiennej kwota jest dzielona na pół,
• faktyczny opiekun dziecka,
• osoba tworząca rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka.

Może się więc zdarzyć, że babciowe faktycznie trafi do babci, jeśli jest ona opiekunem dziecka zgodnie z wyrokiem sądowym. Zazwyczaj jednak otrzymują je rodzice. Jak ma trafiać w takim razie do babć, które zajmują się wnukami?

Nie są znane dokładne przepisy i zasady, które trzeba spełnić, aby otrzymać świadczenie w wysokości 1500 zł. W ramach babciowego można zatrudnić nie tylko samą babcię, ale również inne osoby, na przykład nianię. Wydaje się jednak bardzo prawdopodobne, że potrzebne będzie potwierdzenie tego, że inna osoba zajmuje się dzieckiem, gdy rodzice są aktywni zawodowo. Można podejrzewać, że będzie to w przypadku babć umowa uaktywniająca.

Jak działa umowa uaktywniająca?

Tego rodzaju umowa to dokument podpisywany z babcią lub inną osobą, często na emeryturze. W przypadku umowy uaktywniającej państwo jest zobowiązane płacić składki ubezpieczeniowe w kwocie jednak nie wyższej niż 50% aktywnie obowiązującego wynagrodzenia minimalnego za pracę. Oznacza to niższe koszty dla rodziców, którzy są zobowiązani do uiszczania takich opłat. W przypadku, gdy babcia jest na emeryturze, jej świadczenie będzie dodatkowo waloryzowane. Działa to jednak na innych zasadach niż emerytura a działalność gospodarcza, o czym warto pamiętać.

Kto nie otrzyma babciowego?

Do tej kategorii można wliczyć przede wszystkim osoby, które nie spełniają kryteriów związanych z odprowadzaniem składek od konkretnych kwot. Dodatkowo są to też rodzice, którym odebrano władzę rodzicielską lub których dziecko zostało umieszczone w tak zwanej pieczy zastępczej. O świadczenie nie mogą starać się oboje rodzice. Jeśli na jedno dziecko zostało ono już przyznane, drugi rodzic nie może ubiegać się o środki z tytułu innego typu świadczenia z tego samego projektu. Również w przypadku rozwodów czy separacji środki są rozdzielane między rodziców – nie ma możliwości, aby oboje dostali pełną kwotę.

Wbrew nazwie babciowe nie jest przyznawane bezpośrednio babciom, poza wspominanym wyżej przypadkiem. Świadczenie to nie ma na celu bezpośredniego wsparcia kobiet czy mężczyzn w wieku emerytalnym, którzy uzyskują emeryturę lub rentę. To raczej sposób na aktywizację zawodową rodziców, w ramach której również dziadkowie mogą zyskać dodatkowe środki, jeśli zdecydują się na podpisywanie umowy uaktywniającej. Każdorazowo jednak pieniądze trafiają do prawnego opiekuna dziecka, który złożył wniosek i spełniał warunki.

Babciowe a rodzice i opiekunowie z własną działalnością gospodarczą

Przedsiębiorcy, czyli osoby prowadzące własną działalność gospodarczą, zwykle mają problemy z pobieraniem świadczeń oferowanych przez państwo. W tym przypadku jednak zostali oni wciągnięciu do programu „Aktywny rodzic” i również mogą ubiegać się o wypłatę środków. Ustawa zakłada bowiem, że aktywizacją zawodową jest również prowadzenie własnej firmy, w tym jednoosobowej.

Warunki przyznania świadczenia są tutaj nieco bardziej skomplikowane, ale nie bardziej krzywdzące dla przedsiębiorców. Osoba, która ubiega się o środki, musi:

• mieć aktywną działalność gospodarczą – nie może być ona zawieszona,
• być zgłoszona do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego,
• podstawa obliczenia składki ZUS musi wynosić więcej niż 100% minimalnego wynagrodzenia – w roku 2024 muszą to być składki odprowadzone od 4694,40 zł.

To jednak nie wszystkie warunki. Drugi rodzic nie może pozostawać w domu i musi być aktywny zawodowo. Nie musi to jednak być praca na pełen etat, a może być np. na pół, pod warunkiem że dziecko uczęszcza do żłobka albo przebywa pod opieką niani czy babci zatrudnionych na umowę.

Co z preferencyjnymi stawkami ZUS?

Skoro podstawą do obliczania składek jest 100% minimalnego wynagrodzenia, jak to się ma do tych przedsiębiorców, którzy opłacają składki w warunkach preferencyjnych? Osoby, które korzystają z małego ZUS Plus, mogą pobierać świadczenia, nawet gdy odprowadzają składki od 30% minimalnego wynagrodzenia. Takie samo prawo zachowują przedsiębiorcy, którzy korzystają z ulgi na start, mimo że nie podlegają składkom na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Czy przedsiębiorca skorzysta ze świadczenia „aktywnie w domu”?

Tak, będzie to możliwe po spełnieniu dodatkowych warunków. Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się prowadzić działalność, a jednocześnie zajmować się dzieckiem w domu, to składki nadal muszą być odprowadzane. Podstawą będzie tutaj jednak jedno minimalne wynagrodzenie. Jeśli nie wiesz, czy zaliczasz się do tej grupy, konsultacja księgowa powinna rozwiać wątpliwości. Dodatkowych informacji będzie udzielał również sam ZUS.

Jak będzie wyglądała weryfikacja wniosków?

Babciowe, o której ubiega się przedsiębiorca, będzie przyznawane dopiero po sprawdzeniu wniosku. Będzie to robił ZUS i prawdopodobnie zostanie to zaplanowane w ramach konkretnego mechanizmu, co miałoby uprościć cały proces. W efekcie ma to przyspieszyć przyznawanie świadczeń albo odrzucanie wniosków.

Babciowe – kiedy wniosek? Procedury aplikacyjne i wypłata świadczenia

Ustawa o aktywnych rodzicach dopiero została uchwalona przez sejm. Musi przejść jeszcze wszystkie procesy, które mogą wpłynąć na jej ostateczny kształt. Dowiedz się więcej o programie Aktywny rodzic.

Nowe świadczenia mają być dostępne już od 1 października 2024 roku. Warto wspomnieć, że ich pojawienie się uchyla ustawę o wprowadzeniu RKO, czyli rodzinnego kapitału opiekuńczego. Jednocześnie rodzic, który już ma prawa do RKO, może przy nim pozostać, jeśli tak preferuje. Nie będzie jednak możliwe składanie nowych wniosków w ramach tego świadczenia.

Babciowe jest rozwiązaniem, dzięki któremu każdy rodzic, również na pierwsze dziecko, będzie mógł zyskać dodatkowe środki. Są one niezbędne, aby zapewnić maluchowi opiekę w czasie, gdy rodzice wracają do pracy.

 

Gdzie złożyć wniosek?

• portal eZUS
• aplikacja mobilna mZUS
• portal Emp@tia

---

Zespół Ekspertów ING Księgowość