Urlop ojcowski – jakie są zasady w 2024 roku? Ile trwa?
2024-09-18
Jeszcze do niedawna, mężczyźni rzadziej mogli angażować się w pomoc młodym mamom, a głównym powodem był brak możliwości wzięcia odpowiedniej ilości dni wolnych w pracy. Dzięki zmianom w przepisach ta sytuacja może ulec znaczącej poprawie. Teraz ojcowie mają szansę na pełniejsze zaangażowanie się w życie rodzinne, co gwarantuje im urlop ojcowski. Sprawdź, z jakich możliwości można skorzystać.
Urlop ojcowski 2024 – najnowsze regulacje
Przyszły tata powinien pamiętać, że przysługuje mu kilka rodzajów urlopu, które w związku z choć różnym, ale dość podobnie brzmiącym, nazewnictwem mogą wprowadzać w konsternację. Jeszcze do niedawna w lepszej sytuacji w tym zakresie były kobiety, które pracując w ramach umowy o pracę, mogły skorzystać z prawa do urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego, pobierając w tym czasie zasiłek z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Warto zwrócić uwagę, że mężczyźni, na których zaangażowanie w życie rodzinne przykłada się wreszcie większą uwagę, mogą liczyć na coraz więcej praw. I choć z oczywistych względów nie będą one zrównane z tymi przysługującymi kobietom, to nic dziwnego, że również i panowie chcą skorzystać z tego, co im się należy. Zwłaszcza że statystyki pokazują, że rosnące grono polskich ojców pragnie włączyć się mocniej w opiekę nad dzieckiem i spędzić z rodziną więcej czasu.
Prawo do urlopu ojcowskiego zyskuje ojciec dziecka, który jest związany z firmą umową o pracę. Urlop ten jest niezależny od urlopu macierzyńskiego, dlatego zarówno ojciec, jak i matka dziecka mogą bez żadnych przeciwwskazań korzystać z nich w tym samym czasie.
Składając wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego, na przynajmniej siedem dni wcześniej przed planowanym wolnym, pracownik nie może zapomnieć o załączeniu kilku dokumentów. Pierwszym z nich jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopia. W przypadku adopcji dziecka pracodawca musi zaś otrzymać oryginał lub kopię prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka.
Ojciec musi też złożyć oświadczenie, czy skorzystał już z urlopu ojcowskiego albo przynajmniej jego części. Ten wymóg nie powinien być zbyt trudny do spełnienia, gdy świeżo upieczony tata pracuje w tej samej firmie co w dniu porodu. Działy kadr i księgowości z reguły pamiętają o uzupełnianiu stosownej dokumentacji.
Jeśli jednak w międzyczasie zmieniłeś pracę, pamiętaj, że zaświadczenie o zatrudnieniu znane również jako świadectwo pracy, posiada informacje o wszystkich wykorzystanych urlopach, w tym także urlopie ojcowskim. Na koniec wreszcie, gdy sytuacja tego wymaga, tata powinien przygotować kopię prawomocnej decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego.
Urlop ojcowski – ile dni? Długość urlopu
Niezależnie od liczby posiadanych dzieci – nawet gdy okażesz się być szczęśliwym ojcem bliźniaków, trojaczków albo większej ich liczby – wymiar urlopu ojcowskiego i tak nie ulegnie zmianie. Zawsze wynosi on 14 dni kalendarzowych. Urlop ojcowski można wykorzystać maksymalnie w dwóch częściach. Dodatkowo żadna z nich nie może być krótsza niż tydzień. W tym przypadku nie ma więc żadnych wątpliwości. Można złożyć jeden wniosek o dwutygodniowy urlop albo dwa wnioski, po jednym tygodniu.
Czy pracodawca może odrzucić wniosek o urlop ojcowski? Jeśli ten został prawidłowo złożony i w odpowiednim terminie – jak wspomnieliśmy wcześniej, siedmiu dni – właściciel firmy ma obowiązek udzielić takiego urlopu. Gdy pracownik chce rozpocząć go wcześniej, wówczas istnieje ryzyko odrzucenia wniosku. Pracodawca powinien też przekazać podwładnemu, kiedy ten będzie mógł rozpocząć urlop, aby wszystko odbyło się zgodnie z polskim prawem.
Podkreślmy również jedną istotną rzecz – w kontekście urlopu ojcowskiego, wspomniany tydzień trwa siedem dni (nie pięć roboczych), dlatego odbiór dnia wolnego za święto w sobotę nie wchodzi w grę. Jeśli na przykład sobota podczas urlopu przypadnie na 3 maja lub 15 sierpnia, to po prostu traci się możliwość odbioru dnia wolnego w innym terminie. Niestety, w tym zakresie przepisy nie stoją po stronie rodzica, a Ty nie będziesz mógł przedłużyć swojego wypoczynku i czasu spędzonego z maleństwem.
Urlop ojcowski – ile czasu na wykorzystanie? Terminy i warunki
Niewykorzystany urlop ojcowski dziecka przepada. Oznacza to, że nawet jeśli będziesz skrupulatnie przychodzić do pracy, nie będzie należał Ci się z tego tytułu żaden ekwiwalent. Na wykorzystanie urlopu ojcowskiego masz rok – dokładnie do momentu skończenia przez Twoją pociechę 12. miesiąca życia. Jeszcze do niedawna mężczyźni mogli wnioskować o dni wolne aż do ukończenia 24. miesięcy, ale w związku z regulacjami wymaganymi przez Unię Europejską, sytuacja uległa zmianie.
Co zaś w przypadku dziecka adoptowanego? Tu sytuacja wygląda nieznacznie inaczej. Pracownik ma co prawda prawo do urlopu ojcowskiego do upływu 12. miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka, powinien jednak uważnie patrzeć w kalendarz, ponieważ pociecha nie może ukończyć w tym czasie 14. roku życia.
Urlop ojcowski – ile płatny? Informacje o wynagrodzeniu
Wielu ojców nim pójdzie na urlop ojcowski, zastanawia się, w jaki sposób to przełoży się na ich sytuacją finansową. Co najważniejsze to fakt, że za urlop ojcowski przysługuje 100% podstawy zasiłku. Tak jak w przypadku odbioru wolnego, prawo zdecydowanie nie jest po stronie polskich rodzin, tak w kwestii wynagrodzenia sprawia ono, że tata w skali miesiąca nie utraci nawet części swoich dochodów.
Urlop tacierzyński 2024 – różnice i szczegóły
Urlop ojcowski jest często mylony z tak zwanym urlopem tacierzyńskim. Choć niektórzy używają tych określeń zamiennie, to ten drugi typ jest zależny od urlopu macierzyńskiego. Jest to bowiem przejęcie przez ojca dziecka części urlopu macierzyńskiego, z którego nie skorzystała matka. Jak to wygląda w praktyce?
Kobieta ma obowiązek wykorzystania przynajmniej 14. tygodni urlopu macierzyńskiego. Jego długość różni się zaś od liczby dzieci urodzonych podczas rozwiązania i wynosi:
- 20 tygodni – przy urodzeniu jednego dziecka,
- 31 tygodni – przy urodzeniu dwójki dzieci,
- 33 tygodnie – przy urodzeniu trójki dzieci,
- 35 tygodni – przy urodzeniu czwórki dzieci,
- 37 tygodni – przy urodzeniu co najmniej piątki dzieci.
Stąd też po odjęciu obowiązkowego okresu do wykorzystania przez matkę, urlop tacierzyński może wynieść odpowiednio:
- 6 tygodni,
- 17 tygodni,
- 19 tygodni,
- 21 tygodni,
- 23 tygodnie.
Czy to jedyne urlopy, które przysługują ojcom dzieci w 2024 roku? Nie. Jeśli chcesz maksymalnie wykorzystać możliwości dane Ci przez prawo, nie wahaj się skorzystać z dwudniowego urlopu okolicznościowego czy co najmniej dziewięciotygodniowej części urlopu rodzicielskiego, przysługującej jednemu z rodziców dziecka. W tym temacie warto też zapoznać się z zagadnieniem, czy można zwolnić pracownika po urlopie rodzicielskim.
Zespół Ekspertów ING Księgowość