Umowa cywilnoprawna między dwiema osobami fizycznymi
2021-12-10
W niektórych okolicznościach osoby fizyczne, nieprowadzące działalności gospodarczej potrzebują wzajemnego świadczenia usług. Dla zachowania legalności takich transakcji konieczne jest zawarcie umowy cywilnoprawnej, która stanie się podstawą późniejszych rozliczeń między stronami oraz z właściwym urzędem skarbowym.
Jakiego rodzaju umowy cywilnoprawne mogą zawrzeć dwie osoby fizyczne?
W polskim systemie prawnym najpopularniejszymi umowami cywilnoprawnymi są: umowa zlecenia i umowa o dzieło. One też są najczęściej zawierane między dwiema osobami fizycznymi.
Umowa zlecenia
Umowę zlecenia zawierają dwie strony: zleceniodawca i zleceniobiorca. Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonych czynności prawnych w zakresie i na zasadach określonych przez zleceniodawcę, za co ten wypłaci należne zleceniobiorcy wynagrodzenie.
Cechą charakterystyczną tej umowy jest to, że zleceniobiorca ma za zadanie wykonać określoną czynność lub czynności, ale nie akcentuje się tutaj efektu tych czynności, jako koniecznego do osiągnięcia. Ważne jest jednak, by zleceniobiorca wskazane czynności wykonywał w sposób staranny oraz zgodny z wolą i warunkami zleceniodawcy. Efekt schodzi więc na dalszy plan, a samo powtarzalne wykonywanie czynności jest osią umowy.
Nie należy jednak bagatelizować kwestii efektu. Zleceniobiorca zobowiązuje się bowiem do starannego wykonywania swoich prac, które przyjął od zleceniodawcy. Oznacza to, że jego działania mogą przynieść założony rezultat. Brak tego rezultatu jednak nie jest odpowiedzialnością zleceniobiorcy ani zleceniodawcy i nie wyłącza obowiązku uregulowania należności.
Umowa o dzieło
Drugim typem bardzo popularnej umowy cywilnoprawnej jest umowa o dzieło. W tym wypadku, przeciwnie do umowy zlecenia, liczy się właśnie efekt pracy osoby, która przyjmuje pracę do wykonania. Zlecający nie wnika w sposób wykonania pracy, nie określa jej warunków i zasad. Oczekuje określonego efektu i ten efekt ma otrzymać.
Przedmiotem umowy o dzieło jest właśnie wspomniane dzieło: książka, obraz, rzeźba itp. Nie muszą to być wyłącznie przedmioty kultury, może to również być określona aplikacja komputerowa, program lub strona internetowa. Istotą jest tutaj fakt, że rozliczenie następuje po przekazaniu wykonanego dzieła i zweryfikowaniu go przez odbiorcę. Weryfikacja polega na kontroli, czy dzieło spełnia wszystkie wymagania, jakie zostały mu postawione przy zawarciu umowy.
W umowie o dzieło, omówiony powyżej rezultat pracy przyjmującego zlecenie, określony jest mianem dzieła. Przepisy prawne jednoznacznie mówią, że dzieło może mieć charakter materialny lub niematerialny.
Co więcej, dla rozróżnienia umowy o dzieło i umowy zlecenia, dzieło musi mieć charakter jednostkowy. Nie oznacza to, że zleceniobiorca ma przygotować jeden program czy jedną aplikację. Może być ich wiele, ale w sumie składają się one na jedno dzieło. Jeżeli jednak dochodzi do systematycznego i powtarzalnego wykonywania przez przyjmującego zlecenie pracy, której wynikiem jest powstanie materialnego lub niematerialnego dzieła, wówczas nie ma mowy o umowie o dzieło, ale o umowie zlecenia. Różnica leży tu w systematycznym i powtarzalnym wykonywaniu określonych czynności.
Dla dopełnienia warto również dodać, że w przypadku umowy o dzieło stronami umowy są: zamawiający oraz wykonawca.
Kwestie podatkowe w przypadku umów cywilnoprawnych między osobami fizycznymi
Co do zasady w takiej sytuacji nie określa się płatnika, ale strony umowy mogą to doprecyzować. Jeżeli taki zapis nie znajdzie się w umowie, wówczas obowiązek dokonania rozliczeń podatkowych spoczywa na zleceniobiorcy (umowa zlecenie)/wykonawcy (umowa o dzieło).
Może to zrobić poprzez comiesięczne odprowadzanie zaliczek na podatek dochodowy lub jednorazowe odprowadzenie podatku w deklaracji składanej po zakończeniu roku podatkowego. Wówczas wypełnia dokument PIT-36, a uzyskane z tego rodzaju umów dochody wprowadza w kolumnie pod nazwą „inne źródła”.
Zasadniczo sugeruje się, by w przypadku umowy zlecenia odprowadzać regularne zaliczki na podatek, by przy rocznym rozliczeniu nie trzeba było płacić wysokiego podatku. Natomiast w przypadku umowy o dzieło, która z definicji jest jednorazowa/jednostkowa/nie jest powtarzalna można to zrobić na koniec roku podatkowego w rocznym zeznaniu.
Wybór metody należy jednak do podatnika i to on decyduje, jak się chce rozliczać.
Zespół Ekspertów ING Księgowość