Mechanizm podzielonej płatności – czym jest i na czym polega split payment?

2024-03-20

Co to takiego mechanizm podzielonej płatności? Kto może z niego skorzystać, od jakiej kwoty obowiązuje oraz jakie są kluczowe zalety split payment? Tego oraz innych informacji dowiesz się z naszego artykułu!

Tego dowiesz się z artykułu:

• czym jest split payment,
• w jakim przypadku sprawdzi się mechanizm podzielonej płatności,
• jakie są jego zalety,
• jakie zaszły zmiany prawne w 2024 w porównaniu do 2023 roku,
• od jakiej kwoty obowiązuje split payment.

Mechanizm podzielonej płatności – ogólne informacje

Mechanizm podzielonej płatności (MPP), znany również jako split payment, to nowatorskie podejście do zarządzania płatnościami w transakcjach B2B (business to business). Jego istota leży w rozdzieleniu wartości transakcji na dwa strumienie płatności: netto i podatek VAT. Zasadniczo, ten model ma zastosowanie tylko w przypadku płatności dokonywanych za pośrednictwem elektronicznych metod płatności, takich jak przelew bankowy lub transakcje kartą płatniczą. Jest to metoda rekomendowana przez Komisję Europejską.

Warto zacząć od podkreślenia, że split payment jest narzędziem mającym na celu zwiększenie transparentności transakcji finansowych w biznesie, a tym samym przyczynia się do ograniczenia oszustw podatkowych. W szczególności dotyczy to unikania płatności VAT, co jest istotnym problemem dla wielu krajowych systemów podatkowych.

Podstawową zaletą mechanizmu podzielonej płatności jest zwiększenie kontroli nad przepływami finansowymi związanymi z VAT. Płatność podatku jest dokonywana bezpośrednio na dedykowane konto podatkowe sprzedawcy, co minimalizuje ryzyko nieprawidłowości w rozliczeniach. Dzięki temu organy podatkowe mają większą pewność, że VAT zostanie prawidłowo rozliczony i wpłynie do budżetu państwa – mogą kontrolować kwotę należnego podatku VAT już na etapie transakcji.

Kolejnym aspektem, który warto podkreślić, jest ochrona kupujących. Mechanizm podzielonej płatności na fakturze zmniejsza ryzyko, że nabywca towarów lub usług będzie pociągnięty do odpowiedzialności za błędy sprzedawcy w rozliczeniach VAT. Ponieważ VAT jest wpłacany bezpośrednio na konto podatkowe, kupujący ma pewność, że jego zobowiązania podatkowe zostaną spełnione. To z kolei przekłada się na mniejsze ryzyko prawne dla firm, które korzystają z tego mechanizmu.

Warto również zauważyć, że split payment może przyczynić się do poprawy płynności finansowej firm. W systemie tradycyjnym, środki na pokrycie VAT często są wykorzystywane przez przedsiębiorstwa do finansowania bieżącej działalności, co może prowadzić do problemów z płynnością, gdy nadchodzi czas zapłaty podatku. W przypadku podzielonej płatności środki te są od razu alokowane na odpowiednie konto, co ułatwia zarządzanie finansami firmy.

Podzielona płatność ma również znaczenie w kontekście relacji między firmami. Wprowadzenie tego rozwiązania może być postrzegane jako wyraz odpowiedzialności i transparentności. Firmy, które korzystają ze split payment, mogą być uznawane za bardziej wiarygodne i solidne przez swoich partnerów biznesowych, co z kolei może przyczynić się do budowania lepszych relacji handlowych.

Należy jednak pamiętać, że wprowadzenie i stosowanie mechanizmu podzielonej płatności wiąże się również z pewnymi wyzwaniami. Przede wszystkim, wymaga to od firm dostosowania swoich systemów księgowych i płatniczych do nowych wymogów. Ponadto, w początkowej fazie wprowadzania systemu, przedsiębiorstwa mogą napotkać na trudności związane z adaptacją do nowych procedur.

Split payment – jak działa i dla kogo się sprawdzi?

Jak już wspominaliśmy, mechanizm split payment polega na podziale płatności za fakturę na dwie części – kwotę netto i VAT. Kwota netto jest przekazywana na standardowe konto sprzedawcy, podczas gdy część odpowiadająca VAT jest bezpośrednio wpłacana na jego rachunek VAT. Ta metoda płatności zapewnia, że podatek VAT jest natychmiast i bezpośrednio przekazywany do właściwego urzędu skarbowego, zwiększając tym samym transparentność i ograniczając możliwość nadużyć podatkowych.

Automatyczny mechanizm podzielonej płatności

Istnieją dwie główne formy mechanizmu split payment – automatyczna i ręczna. W modelu automatycznym podział całkowitej kwoty płatności, czyli brutto, odbywa się automatycznie w trakcie realizacji płatności za zakupiony towar lub usługę przez kupującego. W tym przypadku, kupujący wykonuje jedno zlecenie przelewu lub płaci jednorazowo kartą płatniczą, po czym system płatniczy automatycznie dzieli przepływ finansowy na dwie części – kwotę netto, która trafia do sprzedającego, oraz kwotę VAT, która jest przekazywana na specjalny rachunek VAT.

Przelew lub transakcja kartą płatniczą zawiera szczegółowe informacje o wysokości podatku naliczonego do wydzielenia. Za podział płatności odpowiada w tym przypadku zautomatyzowany system rozliczeniowy używany do przetwarzania płatności, czy to przez bank, czy inny system płatniczy.

Ręczy split payment

W odmiennej metodzie, czyli w ręcznym split payment, wymagane jest od kupującego osobne wykonanie dwóch różnych przelewów – pierwszego na kwotę netto, kierowanego bezpośrednio do sprzedawcy, oraz drugiego na kwotę VAT.

W tym modelu rozdzielenie płatności leży w pełni w gestii kupującego, co wymaga od niego dodatkowego wysiłku i świadomości podczas dokonywania transakcji.

Zastosowanie i zalety

Split payment znajduje swoje zastosowanie przede wszystkim w transakcjach B2B, gdzie zarówno kupujący, jak i sprzedający są przedsiębiorcami. Jest to szczególnie korzystne dla dużych firm, które codziennie dokonują wielu transakcji i dla których zarządzanie płynnością finansową oraz przestrzeganie przepisów podatkowych jest kluczowe.

Jedną z głównych zalet tego systemu jest redukcja ryzyka związanego z oszustwami podatkowymi. Dzięki oddzieleniu płatności VAT od głównej kwoty transakcji trudniej jest manipulować podatkami, co przekłada się na większą uczciwość i przejrzystość w handlu między firmami. To z kolei wzmacnia zaufanie między przedsiębiorstwami, co jest fundamentem zdrowej i stabilnej gospodarki.

Split payment jest również przyjazny dla urzędów skarbowych. Automatyczne przekazywanie VAT bezpośrednio na rachunek podatkowy upraszcza procesy kontrolne i zmniejsza ryzyko błędów czy opóźnień w płatnościach. To z kolei przekłada się na większą efektywność w zbieraniu podatków i może przyczynić się do wzrostu dochodów budżetowych. Mechanizm ten jest szczególnie korzystny w krajach, gdzie problem unikania płatności VAT jest szczególnie widoczny. Wprowadzenie split payment może znacząco przyczynić się do ograniczenia tego zjawiska, co jest korzystne zarówno dla gospodarki, jak i dla poszczególnych przedsiębiorców.

Kolejną ważną korzyścią jest poprawa efektywności operacyjnej przedsiębiorstw. Wprowadzenie mechanizmu split payment często wiąże się z automatyzacją procesów księgowych, co może przynieść znaczące korzyści w zarządzaniu finansami firmy.

Automatyzacja przepływów finansowych związanych z VAT może prowadzić do ograniczenia błędów ludzkich, szybszego przetwarzania transakcji oraz lepszego monitoringu płynności finansowej. Co więcej, firmy mogą wykorzystać zaoszczędzony czas i zasoby na inne kluczowe aspekty działalności, jak rozwój produktów czy usług, marketing czy ekspansję rynkową. W ten sposób, split payment nie tylko ułatwia zarządzanie podatkami, ale także może stać się katalizatorem dla dalszego rozwoju i efektywności biznesowej.

Mechanizm podzielonej płatności 2023 vs mechanizm podzielonej płatności 2024 – zmiany w prawie

Jeśli chodzi o mechanizm podzielonej płatności, 2023 przyniósł kilka istotnych zmian, głównie w ramach pakietu SLIM VAT 3. Od 1 lipca 2023 r. z rachunku VAT mogą być opłacane dodatkowe podatki, w tym podatek od wydobycia niektórych kopalin, podatek od sprzedaży detalicznej, podatek cukrowy, podatek tonażowy oraz opłata za napoje alkoholowe wraz z odsetkami za zwłokę. Celem tej zmiany jest zmniejszenie ryzyka pogorszenia płynności finansowej podatników.

Wprowadzono również zmiany dotyczące sytuacji, gdy dochodzi do zmiany podatnika (faktora), w tym nowe rozwiązania ułatwiające uwolnienie się od solidarnej odpowiedzialności.

W 2024 roku nastąpiło kolejne istotne ulepszenie systemu, gdzie główną rolę odegrała faktura zaliczkowa. Mechanizm podzielonej płatności został rozszerzony tak, aby umożliwić łatwiejsze i bardziej przejrzyste zarządzanie zaliczkami w kontekście VAT. To rozwiązanie przyniosło znaczną ulgę wielu przedsiębiorcom, którzy wcześniej borykali się z problemami związanymi z rozliczaniem zaliczek w ramach podzielonej płatności.

Powyższe zmiany w mechanizmie podzielonej płatności podkreślają również znaczenie ciągłego monitorowania i dostosowywania przepisów podatkowych. Dzięki elastycznemu podejściu i gotowości do wprowadzania zmian system podatkowy może lepiej służyć potrzebom gospodarki, jednocześnie zapewniając sprawiedliwe i efektywne zarządzanie podatkami. To pokazuje, że nawet w tak złożonej i często sztywnej dziedzinie, jak prawo podatkowe, istnieje miejsce na innowacje i poprawę.

Split payment – od jakiej kwoty obowiązuje? Zasady i wytyczne w Polsce

Jest jeszcze jedna ważna kwestia jeśli chodzi o mechanizm podzielonej płatności – od jakiej kwoty obowiązuje?

Ta graniczna kwota ulega zmianom, dlatego ważne jest śledzenie bieżących przepisów i konsultacje księgowe. Na dzień dzisiejszy, zasada ta dotyczy faktur o wartości powyżej 15 000 złotych. Warto zaznaczyć, że split payment ma zastosowanie wyłącznie do transakcji między przedsiębiorcami, a nie do transakcji z udziałem konsumentów.

Warto mieć świadomość, że obowiązek stosowania MPP dotyczy podatników VAT, którzy uczestniczą w obrocie określonymi towarami lub usługami, pod warunkiem że wartość brutto faktury przekracza próg 15 tysięcy złotych. To obecnie limit płatności gotówką.

Wśród towarów i usług uznanych za „wrażliwe”, a tym samym podlegających obligatoryjnemu MPP, znajdują się m.in.:

• produkty z tworzyw sztucznych,
• wyroby stalowe,
• metale szlachetne (jak srebro czy złoto),
• aluminium,
• miedź,
• elementy elektroniczne,
• urządzenia komputerowe i telekomunikacyjne (w tym komputery, dyski twarde,
• telefony,
• telewizory,
• aparaty fotograficzne,
• kamery cyfrowe,
• części do silników spalinowych,
• różnorodne odpady i surowce wtórne,
• paliwa,
• usługi budowlane,
• handel detaliczny częściami samochodowymi.

Kluczowe jest, że obowiązek zastosowania MPP pojawia się w sytuacji, gdy choćby jedna pozycja na fakturze przekracza 15 tys. zł i dotyczy wspomnianych towarów lub usług wrażliwych.

Mechanizm podzielonej płatności – podsumowanie

Jak wynika z danych Ministerstwa Finansów, tylko w pierwszym kwartale zeszłego roku poprzez split payment wygenerowano łącznie ponad 22,7 mln transakcji. Ta liczba w każdym miesiącu rośnie, a przedsiębiorcy coraz częściej korzystają z wygody split payment.

Brak karnych odsetek za zwłokę, szybki zwrot różnicy podatku czy łatwość rozliczania to tylko kilka zalet. MPP z pewnością czeka świetlana przyszłość nie tylko w Polsce, ale wręcz na całym świecie.

---

Zespół Ekspertów ING Księgowość