Rozliczenie roczne ze zmarłym małżonkiem - kiedy jest możliwe?

2023-05-24

W przypadku śmierci małżonka w czasie roku podatkowego owdowiały małżonek lub owdowiała małżonka ma obowiązek rozliczyć zmarłego z uzyskiwanych przez niego dochodów. Z uwagi na to, że jest to sytuacja wyjątkowa ustawodawca wyszedł na przeciw wdowom i wdowcom. Otóż, mogą się oni rozliczyć w ramach swojego zeznania podatkowego z dodatkowym uwzględnieniem przychodów małżonka. Zobacz, jak zrobić to poprawnie i zgodnie z obowiązującymi przepisami.
 

Kiedy można rozliczyć się wspólnie ze zmarłym małżonkiem?

Mimo tego, że ustawodawca dopuścił możliwość rozliczenia ze zmarłym małżonkiem, to jednocześnie określił sytuacje, w których można z tej opcji skorzystać, a kiedy jest ona niedopuszczalna.

I tak, wspólne rozliczenie jest całkowicie wykluczone w momencie, gdy między małżonkami była orzeczona sądownie separacja lub zapadł wyrok dotyczący rozwodu.

Nie można też wybrać wspólnego rozliczenia, gdy między małżonkami była zawarta oficjalna umowa o rozdzielności majątkowej.

Pozostałe sytuacje, które wykluczają wspólne rozliczenie to:

• Jeden z małżonków podlegał w ciągu roku przepisom o podatku liniowym (PIT-36L),
• Jeden z małżonków podlegał w ciągu roku przepisom o podatku tonażowym, karcie podatkowej (PIT-16A) czy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28) lub przepisom ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych,
• małżonkowie nie są polskimi rezydentami podatkowymi,
• małżonkowie nie złożą wniosku o wspólne opodatkowanie (przy czym mogą oni złożyć później korektę i rozliczyć się wspólnie, po spełnieniu pozostałych wymogów).

W sytuacjach przeciwnych (brak serparcji czy rozwodu, wspólnota majątkowa, rozliczanie na zasadach ogólnych, polskie obywatelstwo i rezydencja podatkowa, złożenie wniosku o wspólne opodatkowanie) wspólne rozliczenie ze zmarłym małżonkiem jest możliwe.
 

Kwestie zawarcia związku małżeńskiego i śmierci, a rozliczenie

Jeżeli do zawarcia związku małżeńskiego doszło przed rozpoczęciem roku podatkowego, a w czasie roku małżonek zmarł, wówczas możliwe jest dokonanie pełnego rocznego rozliczenia, mimo, że zmarły małżonek nie osiągał przychodów przez cały rok.

Ulgi podatkowe po śmierci małżonka

Jeżeli zmarły małżonek przed śmiercią miał prawo do skorzystania z ulg podatkowych lub w czasie roku podatkowego poniósł takie wydatki, które do takich ulg uprawniają, wówczas małżonek owdowiały ma prawo do skorzystania z tych ulg w swoim rozliczeniu.

Podobnie rzecz się ma z ulgą na wydatki rehabilitacyjne. Owdowiały podatnik może tę ulgę również rozliczyć pod warunkiem, że niepełnosprawna osoba nie wygenerowała w ciągu roku dochodu, który przekraczałby limit ustalony na dany rok. I tak, w roku 2022 ten limit to 15 010,56 zł.

Jakie wydatki można zaliczyć do tych poniesionych na cele rehabilitacyjne? Ustawodawca określił, że są to:

• Przystosowanie pojazdu do potrzeb niepełnosprawności;
• Zakup sprzętu i urządzeń niezbędnych do rehabilitacji i ułatwiania codziennych czynności (nie licząc sprzętów gospodarstwa domowego);
• Leki w kwocie pomniejszonej o 100 zł;
• Adaptacja mieszkania lub pomieszczeń do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
• Opieka pielęgniarska.

Ulga prorodzinna również może zostać wykorzystana przez wdowca lub wdowę. Warunkiem, by tak się stało jest spełnienie warunków określonych przez ustawodawcę, a mianowicie:

• Wykonywanie władzy rodzicielskiej;
• Pełnienie funkcji opiekuna prawnego;
• Sprawowanie oficjalnej urzędowo potwierdzonej pieczy zastępczej.

W tym miejscu ważne, by wiedzieć, że nie trzeba wychowywać dziecka samotnie przez cały rok, by w rocznym zeznaniu rozliczać się jako rodzic samotnie wychowujący dziecko. Liczy się bowiem sytuacja aktualna na moment wypełniania zeznania lub w terminie szerszym - co doprecyzowują stosowne przepisy.

Jak widać, rozliczenie ze zmarłym małżonkiem jest możliwe i nie powoduje utraty uzyskanych w czasie roku podatkowego ulg. Ważne jednak, by dokonać tego zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Jeżeli masz wątpliwości w tym temacie, warto zwrócić się do specjalistów, którzy dokonają rozliczenia zgodnie z prawem i aktualnie obowiązującymi przepisami.

---

Zespół Ekspertów ING Księgowość