Przychód a dochód – jakie są różnice?

2024-03-06

Ludzie często zamiennie używają określenia przychód i dochód. Jednak robią to mylnie, ponieważ przychód a dochód to dwa zupełnie inne pojęcia. Nie powinno się traktować ich jako zamienników. Jaka jest różnica między dochodem a przychodem? Przeczytaj.

W artykule znajdziesz informacje o:

• podstawowej definicji przychodu i rozchodu,
• kluczowych różnicach między dochodem a przychodem,
• rozumieniu przychodu i dochodu pracownika,
• wpływie przychodu i dochodu na rozliczenia podatkowe.

 

Przychód a dochód – podstawowe definicje

Niektórzy używają terminów „dochód” i „przychód” zamiennie. Posługują się nimi zarówno w odniesieniu do finansów osób, które zatrudnione są na umowę o pracę, jak i działalności gospodarczych. Warto jednak pamiętać, że pojęcia te oznaczają zupełnie co innego. To niezwykle istotne zwłaszcza dla przedsiębiorców.

Zarówno przychody, jak i dochody wpływają bowiem na wielkość ich podatku dochodowego. Właśnie dlatego warto wiedzieć, czym jest przychód a dochód. Różnica jest ważna dla finansów firmy, zwłaszcza że każdy termin obejmuje swoim zakresem inaczej obliczane sumy. Dodatkowo sprawdź, czy anulowane paragony trzeba przechowywać, prowadząc swoją działalność.

• Przychód – to całkowita kwota, która pochodzi ze sprzedaży towarów lub usług bez podatku VAT (netto) w konkretnym okresie rozliczeniowym. To łączna wartość dóbr, jakie uzyska się w danym np. miesiącu. Przychody można mieć z tytułu stosunku pracy, prowadzonej działalności gospodarczej, umów cywilnoprawnych i wynajmu (lub sprzedaży) nieruchomości czy innego majątku. Kwota przychodu nie odzwierciedla, w jakiej sytuacji finansowej jest firma lub dana osoba.
• Dochód – to kwota, która po opłaceniu kosztów uzyskania przychodu zostaje na koncie przedsiębiorcy. Dochody można liczyć przed opodatkowaniem (dochód brutto) albo po odjęciu podatku dochodowego (dochód netto). Można więc powiedzieć, że dochód to realny zysk firmy. Dochód powstaje tylko, gdy koszty uzyskania przychodu są mniejsze niż przychód. Jeśli dzieje się inaczej, wówczas następuje strata – nie zysk.

Należy pamiętać, że przedsiębiorcy powinni przechowywać dokumenty potwierdzające wydatki firmowe. Zwykle są to po prostu faktury VAT. Wówczas księgowość może odliczać koszty od przychodu, pomniejszając dochód. To bardzo ważne dla firm, które rozliczają się z urzędem skarbowym na zasadach ogólnych lub poprzez podatek liniowy. Wysokość dochodu jest podstawą do opodatkowania. Jeśli dochód jest mniejszy, podatek również się zmniejsza.

 

Kluczowe różnice między dochodem a przychodem

Już wiesz, że dochód a przychód to dwa różne pojęcia. Różnica między nimi polega na odliczeniu kosztów uzyskania przychodu. W przypadku przychodów wydatki liczone jako koszty nie są brane pod uwagę – suma przychodów nie mówi więc zbyt wiele o rzeczywistej sytuacji firmy. Dochody z kolei są przychodami pomniejszonymi o koszt uzyskania przychodu – jest to faktyczny zarobek firmy, od którego trzeba odprowadzić podatek. O sytuacji finansowej działalności gospodarczej wiele powiedzieć może suma dochodów. Co jeszcze warto wiedzieć o kluczowych różnicach między dochodem a przychodem?

• Przychód i dochód powinien zainteresować również osoby zatrudnione na umowę o pracę. Pracownik nie martwi się jednak obliczaniem przychodu, natomiast dochód określa pracodawca. Wynagrodzenie na umowie o pracę jest kwotą netto i to jest realny przychód pracownika. Oczywiście takie osoby również powinien obchodzić podatek. Jednak pracownicy osobiście ich nie odprowadzają – zajmuje się tym pracodawca.
• Różnica między przychodem a dochodem może być niewielka, ale też ogromna. Wszystko zależy od wielu czynników, takich jak reprezentowana działalność. W niektórych profesjach potrzeba podstawowych narzędzi do pracy. Inne wymagają profesjonalnego, specjalistycznego sprzętu, bez którego nie można rozpocząć działalności. Przedstawiciele konkretnych firm mogą mieć zatem zupełnie inne stanowisko na temat przychodów i rozchodów. Jeśli sprawy finansowe Cię przerażają, konieczna może okazać się konsultacja księgowa.

 

Jak rozumieć dochód a przychód pracownika?

Przez „dochód” należy rozumieć przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodu. To różnica pomiędzy przychodem, jaki się osiągnęło np. w danym miesiącu, a kosztami podatkowymi, jakie się wówczas poniosło. Jaki jest warunek powstania dochodu? Otóż uzyskany przychód musi przewyższać koszty uzyskania przychodu. Schemat wygląda następująco:

Dochód = przychody – koszty uzyskania przychodu

W tym miejscu należy podkreślić, że dochód można podzielić na dwie podstawowe kategorie:

• dochód netto – nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania, która powstaje po uwzględnieniu podatku dochodowego;
• dochód brutto – nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania, która powstaje przed opodatkowaniem.

Dochód jest realnym odzwierciedleniem sytuacji finansowej przedsiębiorcy. Wyraźnie wskazuje informacje o zysku, który został wypracowany, albo o poniesionej stracie. Warto podkreślić, że w 2024 roku od wysokości dochodu i przychodu ustalane są składki zdrowotne.

Jak najprościej przybliżyć różnice między dochodem a przychodem? Przypuśćmy, że pani Zosia prowadzi sklep osiedlowy. W październiku osiągnęła przychody w wysokości 15 tys. zł. Aby sprzedawać towar, musiała go nabyć. Otrzymała wszystkie faktury, które mogła wliczyć do kosztów, m.in. za produkty, wynajem lokalu czy media. Ich suma wynosi 8 tys. zł. Pani Zosia finalnie wypracowała więc we wrześniu 7 tys. zł (15 tys. zł – 8 tys. zł).

 

Wpływ przychodu i dochodu na rozliczenia podatkowe

Podczas rozliczania PIT wiele osób nie może odróżnić przychodu od dochodu. Podatek PIT należy opłacić od dochodów, który uzyskało się z różnych źródeł. Dochody są z kolei przychodami pomniejszonymi o koszty ich uzyskania. Koszty te są istotne dla właścicieli działalności gospodarczych, ponieważ dzięki nim mogą obniżyć wysokość podatku. Mogą być to jednak tylko przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym. Na dochód firmy wpływa też wysokość opłacanych składek na Fundusz Pracy i ubezpieczenie społeczne. Jak wyliczyć, ile miesięcznie zarabia firma?

1. Odejmij koszty od miesięcznych przychodów. Wówczas wyjdzie wartość dochodu (przypomnienie: dochód = przychody – koszty uzyskania przychodu). Sprawdź, czy faktura do paragonu bez nip może zaliczyć się jako koszt prowadzenia firmy.
2. Odejmij składki na ubezpieczenie społeczne (ZUS) od dochodu. Kwota, jaka wyjdzie, będzie podstawą opodatkowania.
3. Pomnóż podstawę opodatkowania przez stawkę podatku – w zależności od formy rozliczenia albo progu skali, będzie to 12%, 32% albo 19%.

Jeśli dochody opodatkowane są według zasad ogólnych, uwzględnienia wymagają również czynniki, tj. kwota wolna od podatku – czyli zmniejszająca go. Uzyskana wartość jest sumą, która zostaje firmie „na rękę”. To faktyczny stan zarobków przedsiębiorstwa w konkretnym miesiącu.

 

Koszty uzyskania przychodu – o czym pamiętać?

Podatek dochodowy w Polsce regulowany jest następującymi ustawami:

• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tzw. ustawa o PIT);
• Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tzw. ustawa o CIT).

Przepisy prawa określają, jaki rodzaj wydatków można wliczyć w koszty. Nie ma jednak konkretnej listy zamkniętych przypadków, co często spotyka się z niezrozumieniem u przedsiębiorców. Kiedy wydatek może być kosztem uzyskania przychodu? Na pewno w momencie, gdy związany jest z działalnością, został udokumentowany, nie należy do wydatków prywatnych i wiąże się z osiągnięciem przychodów, albo zachowaniem ich źródła.

W tym przypadku można interpretować koszty uzyskania przychodu na wiele sposobów. Czasami prawo będzie działać na korzyść właścicieli działalności gospodarczych. Innym razem zadziała na ich niekorzyść. Jeśli nie wiesz, czy poniesiony przez Ciebie wydatek powinno się wliczyć do kosztów uzyskania przychodu, koniecznie skonsultuj się ze swoją księgowością lub doradcą podatkowym. Wówczas nabierzesz pewności, że dochód obliczono prawidłowo, natomiast podatek dochodowy został opłacony właściwie.

---

Zespół Ekspertów ING Księgowość