Działalność nierejestrowana a praca świadczona osobiście - podobieństwa i różnice

2023-02-06

Działalność nierejestrowana jest stosunkowo nowym rozwiązaniem prawnym, które cieszy się coraz większą popularnością i zainteresowaniem. Zdarza się jednak, że jest ona błędnie utożsamiana z pracą świadczoną osobiście. Jakie są podobieństwa i różnice między tymi dwiema formami? Zestawienie poniżej.

Podstawa prawna i ogólne zasady działalności nierejestrowanej

Działalność nierejestrowana została opisana w przepisach o ogólnej nazwie prawo przedsiębiorców.

Zgodnie z zawartymi tam regulacjami działalność nierejestrowaną mogą prowadzić osoby, które przez ostatnie 60 miesięcy nie prowadziły działalności gospodarczej, a przychód z wykonywanej pracy nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę. W roku 2022 jest to 1505 zł (minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi bowiem 3010 zł).

Nie można natomiast prowadzić nierejestrowanej działalności gospodarczej w ramach spółki cywilnej. Ustawodawca określił kilka innych warunków, które wykluczają z możliwości prowadzenia działalności nierejestrowanej. Są to:

• Wykonywanie czynności, która wymaga koncesji albo wpisu do działalności regulowanej;
• Działalność zdefiniowana jako działalność gospodarcza w myśl przepisów zebranych w prawie przedsiębiorców.

Osoba, która decyduje się na prowadzenie działalności nierejestrowanej jest zobowiązana do prowadzenia uproszczonej ewidencji sprzedaży. Dzięki temu może zweryfikować (podobnie jak fiskus), czy nie został przekroczony limit przychodów.

Przychody z działalności nierejestrowanej nie wymagają doprowadzania zaliczki na podatek dochodowy, ale rozlicza się je jak wszystkie inne. Służy temu deklaracja PIT - 36, a dochody z działalności nierejestrowanej zapisuje się w rubryce „dochody z innych źródeł”. Istnieje możliwość odliczenia kosztów uzyskania przychodu, o ile taki został poniesiony i potwierdza to faktura imienna wystawiona na podatnika.

Działalność wykonywana osobiście

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w artykule 13. określa, jakie dochody można zaliczyć do tych uzyskiwanych z działalności osobistej. Znalazły się tam między innymi przychody z wykonywanej osobiście działalności:

• Artystycznej;
• Literackiej;
• Naukowej;
• Trenerskiej;
• Oświatowej;
• Publicystycznej.

Do tego ustawodawca dołączył uczestnictwo w konkursach naukowych, kulturalnych, z zakresu sztuki i dziennikarstwa. To również przychody z uprawnia sportu.

Do najbardziej popularnych form działalności wykonywanej osobiście należy też umowa o dzieło oraz umowa zlecenie.
 

W tym przypadku istnieją jednak pewne warunki, określone przez ustawodawcę. Przychody z umowy zlecenia lub umowy o dzieło mogą być potraktowane jako te z działalności wykonywanej osobiście, gdy pochodzą od:

• Osoby fizycznej, prowadzącej działalność gospodarczą;
• Osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej;
• Jednostki organizacyjnej, która nie ma osobowości prawnej;
• Właściciela nieruchomości, w której lokale są wynajmowane;
• Przedsiębiorstwa w spadku.
   

Realizowanie umowy o dzieło lub umowy zlecenie wymaga od zlecającego/zamawiającego pobrania zaliczki na podatek dochodowy od zleceniobiorcy/wykonawcy oraz wystawienia PIT - 11 na zakończenie roku podatkowego w celu dokonania rozliczeń.

Jak widać zatem ustawodawca wyraźnie rozróżnił te dwa źródła przychodów. Warto jednak, w ramach posumowania i uzupełnienia dodać, że działalność wykonywana osobiście może współwystępować z działalnością nierejestrowaną.

Jest to możliwe wyłącznie wtedy, gdy przedmiotem umowy o dzieło, jest zupełnie inny zakres prac, niż ten wykonywany w ramach prowadzonej działalności nierejestrowanej. Prowadząc działalność nierejestrowaną w określonym obszarze nie można na ten sam zakres prac podpisywać umowy zlecenia ani umowy o dzieło. Można natomiast na zupełnie inne zadania i wtedy w zeznaniu rocznym należy wykazać przychód uzyskiwany z „innych źródeł” i z „działalności wykonywanej osobiście”.

---

Zespół Ekspertów ING Księgowość